An initiative of :



Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu



Food-Info.net> Produkty żywnościowe > Cukier

Historia cukru

Cukier trzcinowy

Uważa się, że cukier trzcinowy po raz pierwszy stosowali mieszkańcy Polinezji, a stamtąd trafił on do Indii. W 510 p.n.e. cesarz Persji Dariusz najechał na Indie i znalazł tam „trzcinę dającą miód bez pszczół”. Sekret trzciny cukrowej, jak większości ludzkich odkryć, był trzymany w ścisłej tajemnicy, gdy tymczasem końcowy produkt był sprzedawany z dużym zyskiem.

Ekspansja ludów Arabskich w VII wieku n.e. doprowadziła do przejęcia tajemnicy. Kiedy Arabowie najechali na Persję w 642 r. n.e., znaleźli tam uprawy trzciny cukrowej i nauczyli się wytwarzać cukier. W miarę postępów ekspansji, uruchomili produkcję cukru na podbitych terenach, włącznie z Północną Afryką i Hiszpanią.

Cukier został odkryty przez zachodnich Europejczyków dopiero w czasie Wypraw Krzyżowych w XI wieku n.e. Po powrocie do domu, Krzyżowcy opowiadali o „nowej przyprawie” i jej wybornym smaku. Pierwszy wzmianki o cukrze pochodzą z Anglii i są datowane na rok 1099. W następnych latach miał miejsce znaczący rozwój handlu między Europą Zachodnią a Wschodem, w tym wzrost importu cukru. Źródła pisane donoszą, że w 1319 roku n.e. cukier był sprzedawany w Londynie po 2 szylingi za funt. Był to odpowiednik kilku miesięcznych wypłat przeciętnego robotnika, co dowodzi, że cukier był wówczas dobrem luksusowym.

Bogacze lubili wytwarzać rzeźby z cukru aby ozdobić swe stoły. Podczas wizyty w Wenecji Henryka III, władcy Francji, zostało wydane na jego cześć przyjęcie, na którym zastawa stołowa i obrusy wykonane były z przędzy cukrowej.

Ze względu na swoją cenę, cukier był często traktowany jak lekarstwo. W okresie pomiędzy XIII i XV w. wielu znachorów zalecało podawanie cukru osobom niepełnosprawnym na wzmocnienie.

W Europie w XV wieku n.e. rafinowano cukier głównie w Wenecji. Wenecja straciła monopol na cukier w roku 1498, kiedy to Vasco da Gama udał się w podróż do Indii i wytyczył nowy szlak handlowy. Jednakże, dopiero odkrycie obu Ameryk odmieniło spożycie cukru na świecie.

Podczas jednej z pierwszych podróży Kolumb zabrał ze sobą trzcinę cukrową, aby uprawiać ja na Karaibach. Klimat był tak korzystny dla jej wzrostu, że szybko rozwinął się tam przemysł produkcji cukru. Cukier cieszył się tak dużym popytem w Europie, że wiele Wysp Karaibskich, m.in. Barbados, Antigua i połowa Tobago, zostało całkowicie wylesionych, aby uzyskać ziemię pod uprawę trzciny cukrowej,. Trzcina cukrowa uprawiana była już na masową skalę. Do pracy na polach trzciny cukrowej sprowadzono z Afryki i Indii miliony ludzi. Produkcja cukru była zatem ściśle związana z zachodnim handlem niewolnikami.

Cukier był ekonomicznie tak ważny, że wszystkie europejskie potęgi zakładały lub próbowały założyć swoje kolonie na małych wyspach Karaibów i o kontrolę nad nimi stoczono wiele bitew. W późniejszym czasie, trzcina cukrowa była uprawiana na potrzeby rynku europejskiego i lokalnego na dużych plantacjach w różnych częściach świata (Indie, Indonezja, Filipiny i Wyspy Pacyfiku).


Fabryka cukru trzcinowego we Wschodnich Indiach Holenderskich około 1850 r., według A. Salm (Źródło)

Do roku 1750 na terenie Wielkiej Brytanii powstało 120 rafinerii cukru. Ich łączna produkcja wynosiła tylko 30.000 t rocznie. W tym okresie cukier nadal był luksusem i nazywano go „biały złotem”. Podobna sytuacja miała miejsce w innych krajach Europy Zachodniej.


Faktura z 1738 roku na cukier importowany z Jamajki. (Źródło)

Władze zdały sobie sprawę z możliwości dużych zysków z produkcji cukru i poddały go opodatkowaniu. W ten sposób cukier wciąż pozostawał dobrem luksusowym. Sytuacja utrzymywała się do końca XIX wieku, kiedy to większość rządów zmniejszyła lub zniosła podatek na cukier, a ceny cukru znalazły się w zasięgu przeciętnego obywatela.

Cukier buraczany

Burak cukrowy został po raz pierwszy uznany za surowiec do produkcji cukru w 1747 roku. Bez wątpienia, narodowe i gospodarcze interesy związane z plantacjami trzciny cukrowej sprawiły, że w krajach europejskich burak cukrowy pozostał niczym więcej niż ciekawostką. Taka sytuacja utrzymywała się aż do Wojen Napoleońskich na początku XIX wieku, kiedy to Anglia zablokowała import cukru na kontynent europejski. Począwszy od roku 1880, burak cukrowy zastąpił trzcinę cukrową, jako główne źródło cukru na kontynencie europejskim. W Anglii, cukier buraczany wprowadzono dopiero w czasie I Wojny Światowej, kiedy to import cukru został zagrożony. Do tej pory, Brytyjczycy importowali cukier trzcinowy głównie ze swoich kolonii.

Czasy współczesne

Obecnie, roczna konsumpcja cukru sięga 120 mln ton i rośnie w tempie 2 ton rocznie. Trzema głównymi producentami cukru są Unia Europejska, Brazylia i Indie i łącznie wytwarzają 40% światowej produkcji cukru. Większość cukru jest jednakże spożywana lokalnie i tylko około 25% jest przedmiotem międzynarodowego handlu.

Trzcina cukrowa jest uprawiana w ponad 100 krajach, a ilość cukru otrzymywanego z trzciny cukrowej jest około 6 razy większa niż cukru buraczanego.

Źródła

 

 

Food-Info.net is an initiative of Stichting Food-Info, The Netherlands

Free counters!