|
|||||
|
|||||||
|
   
Een initiatief van :Stichting Food-Info
|
| Food-Info.net> Wetenswaar > Water Wetenswaar achtergronddossier Water Hier vindt u achtergrondinformatie bij de rubriek ‘Wetenswaar' uit de regionale dagbladen. Deze keer een aantal aspecten van water in relatie met gezondheid. IntroductieWater is erg belangrijk in ons dagelijks leven. We leven niet alleen in een waterrijk land, maar water is ook van belang om ons lichaam goed te laten functioneren. Het is één van de eerste levensbehoeften van de mens. In het lichaam vervult water de functie van onder andere oplosmiddel, transportmiddel en temperatuurregulator. Onder drinkwater wordt water verstaan dat geschikt is voor menselijke consumptie. L eidingwater, bron- en mineraalwater behoren tot drinkwater . Leidingwater wordt gebruikt om te drinken, om te douchen, voor het toilet en om te wassen. In Nederland wordt per persoon per dag (2005) gemiddeld 124 liter water verbruikt. In totaal verbruiken we in Nederland 1,1 biljoen liter; dat is 1.100.000.000.000 liter. Huishoudens nemen daarvan 0,7 biljoen liter voor hun rekening, de rest wordt gebruikt door industrie, landbouw, enzovoort. Dit dossier zal ingaan op de functies van water in ons lichaam en de kwaliteitseisen waaraan water moet voldoen. De volgende onderwerpen komen achtereenvolgens aan bod:
Winning en zuivering kraanwaterKraanwater wordt in twee derde deel van Nederland gemaakt van grondwater. Grondwater is regenwater dat diep - tussen de 40 en 200 meter - de grond is ingezakt. Het is door de bodem gefilterd, maar het moet nog wel behandeld worden voordat het geschikt is als drinkwater. In het westelijk deel van Nederland is het grondwater niet geschikt voor het maken van drinkwater; het zoute water van de zee heeft zich ermee vermengd. Daarom wordt in dit deel van het land vooral oppervlaktewater gebruikt. De grote rivieren Rijn en Maas leveren elk ongeveer de helft van de benodigde hoeveelheid. Oppervlaktewater is vuiler dan grondwater. Daarom is het reinigingsproces uitgebreider en duurder, en dat maakt het drinkwater hier weer duurder is dan in andere delen van Nederland. Oppervlaktewater is bijvoorbeeld vaak verontreinigd als gevolg van lozingen van chemisch afval en het gebruik van mest en bestrijdingsmiddelen in de landbouw . Om dit water schoon te krijgen zijn desinfectiemiddelen en chemicaliën nodig. Een afvalproduct dat bij dit reinigingsproces ontstaat, is vervuild slib. Dit slib moet worden verwerkt of opgeslagen. In grote lijnen bestaat de zuivering van het oppervlaktewater uit de volgende stappen:
Bron- en mineraalwater worden gewonnen uit onderaardse bronnen. Doorgaans wordt het niet behandeld; dat wil zeggen dat het puur gebotteld wordt. VoedingswaardeUit onderstaande tabel wordt in één oogopslag duidelijk dat water geen energie bevat en dus geen calorieën levert. Bovendien geeft water een verzadigd gevoel doordat het de maag vult. Dit maakt water een geschikt hulpmiddel voor degene die af wil vallen. Kraanwater bevat, net als bronwater, mineralen. Het bron- en mineraalwater dat je in flessen kunt kopen, wordt gewonnen uit (respectievelijk) oppervlakkige en dieper gelegen bronnen. De tabel laat de verschillen in mineraalgehalte van verschillende soorten water zien. De tabel is niet geheel compleet omdat er geen informatie beschikbaar is over de aan- of afwezigheid van de voedingsstof . Dit komt doordat de verschillende bronnen waaruit de producenten hun water winnen verschillen in mineraalgehalte afhankelijk van de bron en het moment van waterwinning. Tabel : Voedingswaarde van kraanwater en verschillende merken bronwater 100 ml
Bron : Nederlandse Voedingsmiddelentabel 2001 Niet alleen het drinken van water of andere dranken levert ons lichaam vocht. Ook onze voeding bestaat voor een groot deel uit water. Zo bestaan groenten en fruit grotendeels uit water. Ook granen e.d. leveren ons lichaam water alleen wel in mindere mate.
Kwaliteitseisen leidingwaterLeidingwater mag geen risico's opleveren voor de volksgezondheid. Daarom moet het voldoen aan een uitgebreid scala van wettelijke eisen. Deze kwaliteitseisen zijn vastgelegd in de Waterleidingwet (zie http://wetten.overheid.nl/cgi-bin/deeplink/law1/title=WATERLEIDINGWET ) en in het Waterleidingbesluit (zie http://wetten.overheid.nl/cgi-bin/deeplink/law1/title=WATERLEIDINGBESLUIT ). Daarin staat precies voorgeschreven hoeveel van een bepaalde stof in het kraanwater mag zitten en op welke wijze het water gecontroleerd moet worden. Waterleidingbesluit In het Waterleidingbesluit zijn verschillende soorten normen te onderscheiden. Bij het vaststellen van de gezondheidskundige norm wordt gekeken naar de effecten van een stof of micro-organisme op de gezondheid. Er zijn ook stoffen die geen gevaar opleveren voor de gezondheid, maar die wel kleur-, geur- of smaakafwijkingen in het drinkwater kunnen veroorzaken. IJzer en mangaan kunnen bijvoorbeeld een bruine kleur aan het drinkwater geven, het water troebel maken en vlekken in het wasgoed geven. Ze zijn onschadelijk maar vervelend voor de consument. Tenslotte zijn in het Waterleidingbesluit voorzorgsnormen opgenomen. Deze normen zijn vastgesteld voor stoffen die in zeer geringe hoeveelheid niet schadelijk voor de gezondheid zijn, maar wel een schadelijk effect hebben op het milieu. Een bijvoorbeeld hiervan zijn bestrijdingsmiddelen. De normen zijn opgesteld door het ministerie van VROM. Bij de vaststelling van de normen zijn veiligheidsmarges ingebouwd. Overschrijding van de norm hoeft daarom niet automatisch te betekenen dat er een gevaar voor de gezondheid is. VROM- inspectie ziet toe op de naleving van het Waterleidingbesluit en voert controles uit. Dit wordt jaarlijks gerapporteerd in “de kwaliteit van het drinkwater in Nederland”, uitgevoerd door het RIVM. Het rapport van 2004 is te vinden op deze link. Gewoonlijk is er op de kwaliteit van ons kraanwater niets aan te merken. Wordt er toch een verhoogde concentratie van een bepaalde stof in het water aangetroffen, dan overleggen de waterbedrijven met de VROM-Inspectie. Samen besluiten ze om bijvoorbeeld de leidingen door te spoelen, tijdelijk chloor aan het water toe te voegen, het water extra te zuiveren of de bron tijdelijk te sluiten. Consumenten worden in deze gevallen geïnformeerd
Kwaliteitseisen bron- en mineraalwaterMineraalwater komt uit een door de overheid erkende onderaardse bron. Het water heeft een natuurlijke zuiverheid en een natuurlijke samenstelling die wordt gekenmerkt door het gehalte aan mineralen, sporenelementen of andere bestanddelen. Het water bevat soms (toegevoegd) koolzuur en wordt in tegenstelling tot bronwater aan de bron gebotteld. MineralenMineralen zijn anorganische elementen die in onze voeding voorkomen. Net als vitaminen zijn de meeste mineralen onmisbaar voor ons lichaam. Ons lichaam kan zowel vitaminen als mineralen niet zelf aanmaken; beiden moeten wij dus met onze voeding binnenkrijgen. Mineralen zijn in twee groepen onder te verdelen: • Mineralen waarvan een mens grotere behoefte heeft (gemiddeld enkele honderden milligrammen per dag), zoals: calcium, natrium, fosfor, kalium, chloor en magnesium. • Mineralen waaraan wij slechts zeer kleine hoeveelheden nodig hebben (microgrammen), ook wel spoorelementen genoemd. Er bestaan meer dan een dozijn spoorelementen, enkele voorbeelden zijn: ijzer, jodium, koper, mangaan,, selenium en zink. Niet van elk spoorelement is bekend welke rol het speelt in het functioneren van ons lichaam. De mineralen in onze voeding behouden altijd dezelfde structuur; dit in tegenstelling tot vitaminen die wél van structuur kunnen veranderen. Dat betekent dat als mineralen in het lichaam niet omgezet kunnen worden in een andere chemische vorm; zodoende kunnen zij niet afgebroken of door het lichaam “opgemaakt” worden. De verschillende mineralen hebben verschillende functies zoals tijdens groei, ontwikkeling, spieractiviteit, vochthuishouding en bij diverse stofwisselingsreacties. De verschillende acties van mineralen worden door het lichaam gecoördineerd waardoor balans behouden blijft. Natrium, kalium zijn vooral van belang bij de vochtbalans. Natrium is vooral buiten de cel te vinden terwijl kalium vooral in de cel zit.
Functies van water in ons lichaamWater vervult een rol bij meerdere processen in het lichaam, namelijk:
Dorst Met zweten, ademen en via de ontlasting verliezen we water. Hoeveel vocht je precies per dag verliest, is mede afhankelijk van de activiteit en de mate en duur van de inspanning en de omgevingstemperatuur (en ook de luchtvochtigheid). De vochthuishouding van het lichaam wordt nauwkeurig gereguleerd door een complexe interactie tussen hormonen en zenuwen; de hypothalamus in de hersenen en het hormoon ADH spelen hierin een belangrijke rol. De nieren reguleren vochtuitscheiding. Dorst is het waarschuwingssignaal van ons lichaam om te gaan drinken als er te weinig water in het lichaam is. Een droog gevoel in mond en keel en het verlangen om te gaan drinken zijn de kenmerken van dorst. Een ander woord voor een tekort aan water in je lichaam is dehydratatie. Dehydratatie kan optreden doordat je gedurende een lange tijd te weinig vocht binnenkrijgt of door intensief sporten waardoor je heel veel vocht verliest (zie ook Wetenswaar Sportdranken). De eerste signalen van dehydratatie zijn o.a.: hoofdpijn, vermoeidheid, verlies van eetlust, droge huid, droge mond en ogen en donkere urine. Lichaamssamenstelling Het hoofdbestanddeel van het menselijk lichaam is water. Het water kan in de cellen zitten; het wordt dan intracellulair vocht genoemd. Water tussen de cellen heet extracellulair vocht. Extracellulair vocht wordt weer onderverdeeld in interstitieel vocht (=vocht tussen de weefsels) en intravasculair vocht (=bloedplasma). Het lichaam van een vrouw bestaat gemiddeld voor 52% uit water en dat van een man voor 63%. Dit verschil in percentage lichaamswater wordt veroorzaakt door de hoeveelheid lichaamsvet. Vetweefsel bevat namelijk geen water terwijl vetvrije massa (zoals o.a. spieren, zenuwen en botten) voor 70% uit water bestaan. Omdat vrouwen een hoger vetpercentage hebben dan mannen, bevat hun lichaam dus minder water. Mensen die ouder worden verliezen vaak spiermassa en krijgen vaak meer vet met als gevolg dat de hoeveelheid water in het lichaam minder wordt. Baby's daarentegen bestaan voor zo'n 75% uit water. Bronnen :
AuteursNynke Bergsma, afgestudeerde Master of Science programma Food Safety (Voedselveiligheid) , Wageningen Universiteit Elske van Dijk , afgestudeerde Master of Science programma Nutrition and Health (Voeding en Gezondheid) , Wageningen Universiteit
KrantenartikelHet krantenartikel zoals deze in de GPD-kranten in oktober 2005 is verschenen.
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
Food-Info.net is an initiative of Stichting Food-Info, The Netherlands | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
