An initiative of :




Ege Üniversitesi

Gaziantep Üniversitesi



Food-Info.net> Sorular ve Cevaplar > Gıda ürünleri > Çay

Honeybush çayı nedir ?

Honeybush çayı Güney Afrika'daki honeybush çalısının (Cyclopia intermedia ve Cyclopia species akrabaları) yapraklarından elde edilen bir çaydır, normal çay (Camellia sinensis) bitkisinden tamamen farklıdır. Cyclopia'nın yaprakları,gövdesi, çiçekleri tatlı bitkisel çay karışımlarının üretiminde kullanılmaktadır.

Honeybush'a olan uluslar arası ilgi İngiltere ve Hollanda'nın çay ticaretine kadar dayanmaktadır. 1652'de Hint çayları ve Güneydoğu Asya baharatlarının ticaretini yapan Dutch East India Şirketine kaynak sağlamak için Cape Town şehri kurulmuş ve yerleşim başlamıştır. Honeybush çayının 1705'te botanik yazılarda yer almasından hemen sonra botanikçiler Cape Town şehrinin zengin bitki örtüsünü kataloglamaya başlamışlardır. O zamanda her ne kadar yerel nüfusun onu çay olarak nasıl kullandığıyla ilgili herhangi bir rapor yayınlanmadıysa da sömürgecilerce kısa sürede normal çay olarak kullanılmaya başlandı. Sömürgeciler bunu muhtemelen yerel nüfusu gözleyerek öğrendiler.

Honeybush çayının önemli bir kısmı hala yabani olarak toplanmaktadır. Fakat hızla gelişen endüstri, toplayıcıların ulaşılamaz ve uzak yerlere gitmesi zorluğu ve tekdüze ürün talebinden dolayı ziraatı önemli hale gelmiştir.

Honeybush çayının üretimi normal çay (bkz. Normal çay üretimi; link to tea production) ve Rooibos çayı (bkz. Rooibos çayı; link to rooibos) ile aynıdır. Bitki toplanır, kurutulur ve oksitlendirilir (fermente edilir). Oksidasyon için iki metot kullanılır; çay yığını oksitlenir veya önceden ısıtılmış fırında yüksek sıcaklığa maruz bırakılır. Normal çaydaki oksitlenmenin aksine, işlem uzun süre almaktadır.

Honeybush çayının geleneksel fermantasyon metodu, yığının oksitlenmesi, özellikle çok miktarda çay üretimi yapmak için kullanılmaktadır. Koni şeklindeki çapı yaklaşık 4-5 metre, yüksekliği 2 metre olan bir çay yığını için 1,5-2,5 ton yeşil honeybush gerekmektedir. Yığın dikkatlice paketlenmekte ve üç gün boyunca kendiliğinden ısı üretip fermente olmasına izin verilmektedir. Paketlenen yığın sıcak olduğu için ısı üretimi hızlı olmaktadır.

Fermantasyon süresince renk yeşilden koyu-kahverengiye dönüşmekte ve tatlı bir aroma üretilmektedir. Üçüncü günden sonra yığın her on iki saatte bir çevrilerek, böylelikle dış kısmın, soğuk bölgenin, kalan materyal ile karıştırıldığından emin olunması gerekmekte ve yığındaki oksijen tüketimi engellenmektedir. Yığın, fermantasyonun üçüncü gününden beşinci gününe kadar kullanılan türe göre incelenmektedir. Şayet, tatlı bal aroması oluşmuş ve renk koyu-kahverengiye dönüşmüşse; açık alanda ince bir katman şeklinde serilir ve güneşte kurutulmaya bırakılır.

Önceden ısıtılmış fırın kullanmak daha iyi ve istikrarlı kaliteli ürün elde etmek için önemlidir. Çünkü, fermantasyonun tam anlamıyla gerçekleşmesi ve maya gelişmesini engellemek için fermantasyon işleminde uygun sıcaklık kontrolü ve kısa süreli fermantasyon (24-36 saat) gerekmektedir.

Bundan sonra ürün kurutulur ve paketlenir.

Honeybush çayı normalde süt ve şekerle tüketilmekte, ama doğal tat ve aromasını anlamak için süt ve şeker kullanılmamalıdır. Tadı; sıcak kayısı reçeline, çiçeğe, bala ve tatlılıklarıyla birlikte kurutulmuş meyve karışımına benzemektedir. Ayrıca buzlu çay şeklinde de tüketilebilmekte ve meyve sularıyla da hoş kombinasyonlar oluşturmaktadır.

Honeybush'un öksürük için kullanımı belki içerdiği pinitol'dan (glikozdaki bir hidrojenin metil grubuyla yer değiştirmiş hali; aşağıdaki şekle bakınız) kaynaklanabilir. Pinitol ismini ana kaynağı olan çam ağacından (pine) alır. Ayrıca birçok bitki yaprağında da bulunmaktadır. Kan şekerini azaltıcı etkisi laboratuarda hayvanlar üzerinde ispatlandığı için şeker hastalarında ilaç olarak kullanılmaktadır.

pinitol

Honeybush çayı ayrıca, flavonlar, isoflavonlar, coumestanlar, luteolin, 4-hidroksicinamic asit, polifenoller, and xanthonlar gibi anti-oksidanlar içermektedir.

İsoflavonlar ve coumestanlar, fitoöstrojenler olarak sınıflandırılır ve menapoz semptomlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Son zamanlarda Honeybush çayı, bu uygulamanın gelişmesine yardımcı olmuştur. Honeybush çayındaki flavonlar ve isoflavonlar, soya fasulyesindeki ve diğer baklagillerdeki anti-oksidanlarla aynıdır ve menapoz semptomlarının tedavisinde kullanılırlar.

Luteolin çiçeklerin birincil sarı pigmentidir ve eskiden beri boya olarak kullanılır.

luteolin

kaynaklar: http://www.rooibos.ch/honeybush_info.html ; http://www.itmonline.org/arts/honeybush.htm ; http://www.steve.gb.com/images/molecules/phenols/luteolin.png;

Bates et al; Insulin-like effect of pinitol. British Journal of Pharmacology 130(2000) 1944−1948; Chiechi LM, Dietary phytoestrogens in the prevention of long-term postmenopausal diseases, International Journal of Gynecology and Obstetrics, 1999; 67(1): 39-40;

Kamara BI, et al., Polyphenols from honeybush tea, Journal Agricultural Food Chemistry 2003; 51(13): 3874-3879.

 


Food-Info.net is an initiative of Stichting Food-Info, The Netherlands

Free counters!