|
An initiative of :
Ege Üniversitesi
Gaziantep Üniversitesi
|
|
Food-Info.net> Fonksiyonel Gıdalar
Fonksiyonel Gıdalar
“Fonksiyonel gıda” terimi besinlerin yanı sıra sağlığa bir fayda sağlayan gıdaları tanımlar. Terim bütün gıdalardan, kuvvetlendirilmiş, zenginleştirilmiş, geliştirilmiş gıdalara ve diyet takviyelerine kadar hepsiyle ilgilidir ve bu gıdalar zihinsel ve bedensel durumu iyileştirmede potansiyele sahiptir ve hastalık risklerini azaltmaktadır.
Bu faydalara sahip bileşenler, gıdanın içerisinde doğal olarak bulunabilir yada işleme sırasında gıdaya eklenebilir. Gıdalardaki besin elementleri miktarı, doğal miktarlarından daha fazlaya çıkarılarak, zenginleştirilmiş gıdalar elde edilebilir. Kuvvetlendirilmiş gıdalar ise orijinal gıdada bulunmayan besin elementleri veya bileşenleri içermektedirler.
Fonksiyonel gıdalar birçok sınıfa ayrılmaktadır. Aşağıdaki tabloya bakınız :
Fonksiyonel gıda terimlerinin tanımları
Terim |
Tanım |
Fonksiyonel gıda |
Gerekli besin elementi ihtiyacını karşılamasının yanı sıra, bir sağlık faydası sağlayan, çeşitli bileşenler eklenmiş normal gıda tipidir. Örneğin vitamince veya kalsiyumca kuvvetlendirilmiş gıdalar. |
Özel sağlık kullanımı için olan gıdalar (FOSHU) |
Fonksiyonel gıdaların Japon sınıflandırılmasından İngilizce'ye çevrimidir. Japon hükümeti FOSHU terimini “belirli sağlık faydası bulunması beklenen ve yetkili etiket talep eden gıdalardır. Ve insanlar bu gıdayı belirli bir sağlık faydası olduğu için tüketirler” şeklinde tanımlamıştır. Sınıflandırma veya sıralamanın Japonya dışında herhangi bir statüsü yoktur. |
Nutraceutical |
İddia edilen hastalığın engellenmesi veya tedavisinde tıbbi ve/veya sağlık faydası bulunan özel bir fonksiyonel gıdadır. |
Kolik gıda |
Genellikle, sindirilemeyen karbonhidrat formunda olan bağırsaklardaki mikroflora için besin elementi sağlayan ve kolona sindirilmemiş formda ulaşan gıdalardır. |
Prebiyotik |
Kalın bağırsaktaki durumları faydalı bir şekilde gelişmesini sağlayan gıda bileşenidir. |
Probiyotik |
İnsan vücudunu faydalı bir şekilde etkileyen tek veya karışık mikroorganizma kültürüdür. |
Tıbbi gıda |
Amerikan gıda yasasında zorla kabul ettirilmiş özel bir sınıflandırmadır. Bu gıdalar, tıbbi denetim altında kullanılmalıdır, iyi tanımlanmış besin özelliklerine sahip olmalı, tanınmış bilimsel prensiplere dayanmış olmalıdır. Tıbbi gıdalar normal tüketicilere satılmazlar. |
Fonksiyonel gıda bileşenlerini gözden geçirmek için tıklayın .
Dünya çapında fonksiyonel gıda pazarları hızlı bir şekilde büyümektedir. Japonya pazarın yaklaşık yarısını üretip tüketirken, Amerika en büyük büyüme hızına sahiptir. Avrupa'da ise probiyotikli doğal süt ürünleri için (örneğin yoğurt ve fermente sütler) pazarlar hızlı bir şekilde büyümektedir. Bu tür gıdaların tüketiciye alımlı gözükmesinin birçok nedeni vardır:
- Tüketiciler, bir hastalığı iyileştirmektense onu engellemeyi istiyor.
- Tıbbi maliyetler artmaktadır.
- Tüketiciler sağlık ve gıda arasındaki bağlantının daha çok farkındalar.
- Sanayileşmiş milletlerde nüfus yaşlanmaktadır.
- Tüketiciler sudaki, havadaki ve gıdalardaki kirlilikten, mikroplardan ve kimyasallardan kaynaklanan çevresel zararları önlemek istiyorlar.
- Faydası hakkındaki bilimsel kanıtlar artmaktadır.
Avrupa ülkelerinde fonksiyonel gıdalar için herhangi bir yasal tanım bulunmamaktadır ve Avrupa ülkeleri gıdalar için sağlık iddiasına izin vermemektedirler. Bütün gıda etiketleri yanlış anlamaya neden olmamalıdırlar. Bu prensibe hürmet edildiğinden emin olmak için Birleşmiş Milletler FAO/WHO Kodeks Alimentarus, Avrupa Konseyi ve ulusal düzenlemeler sadece “savunulabilir ve iyi bulunmuş” iddialara izin vermektedir. Gıdalarda ve takviyelerde sadece iki çeşit iddiaya izin verilmektedir,:
- Vücudun normal fonksiyonu üzerine olan etkilerini anlatan yapısal ve fonksiyon iddiaları.
- Hastalık riskini azaltan (şağlık) iddialar, diyetteki bileşenle hastalık arasındaki ilişkiyi anlatan iddialar.
Daha fazla :
Referanslar ve ilave okumalar:
- http://europe.ilsi.org/file/ILSIFuncFoods.pdf
- Background on Functional Foods : ific.org/relatives/17180.PDF
- Functional Foods : www.dietandbody.com by Tanya Zilberter
- www.eufic.com
- Mary Ellen Sanders, Overview of functional foods: emphasis on probiotic bacteria, Dairy and Food Culture Technologies 8 (1998), 341-347
- Louise A. Berner and Joseph A. O'Donnell, Functional foods and health claims legislation: applications to dairy products, Dairy and Food Culture Technologies 8 (1998), 355-362
|
| |
|
